Boża łaska a ludzkie uczynki

Na początku przedstawmy krótko, na czym polega problem. Pismo Święte mówi, że zbawienie jest z łaski, a nie dzięki naszym uczynkom. Jednakże wspomina też, że nasza wiara musi być poparta uczynkami. Zatem czy na pewno tylko łaska ma znaczenie dla naszego zbawienia? W tym wszystkim należy znaleźć jakiś środek ciężkości i wykazać współzależność tych dwóch pojęć, rozwiewając tym samym mit ich wzajemnej opozycyjności.

Apostoł Paweł w wielu miejscach twierdzi stanowczo, że uczynki nie mają znaczenia w kontekście zbawienia, gdyż – jak mówi – zbawienie jest z łaski: Łaską bowiem jesteście zbawieni przez wiarę. A to pochodzi nie od was, lecz jest darem Boga. Nie z uczynków, aby się nikt nie chlubił (Efez. 2:8-9). Wszyscy bowiem zgrzeszyli i pozbawieni są chwały Bożej, a dostępują usprawiedliwienia darmo, z Jego łaski, przez odkupienie, które jest w Chrystusie Jezusie. Jego to ustanowił Bóg narzędziem przebłagania przez wiarę mocą Jego krwi[…] (Rzym. 3:23-25). Apostoł wykazuje, że obecnie uczynki nie mają już zbawiającej mocy, jaka była zagwarantowana w starotestamentowym Prawie żydowskim: Jeżeli zaś dzięki łasce, to już nie ze względu na uczynki, bo inaczej łaska nie byłaby już łaską (Rzym. 11:6).

Poprzestanie na tym stwierdzeniu prowadzi jednak do błędnego nauczania o „taniej łasce”, które sugeruje, że tak naprawdę możemy żyć jak chcemy, według zwyczajów tego świata i bez żadnych ograniczeń, grzesząc bez wyrzutów sumienia. Podstawą takiego myślenia jest pogląd, że skoro zbawienie jest z łaski, to miłosierny Bóg wybaczy wszystko. To prawda, że Bóg gotów jest nam wszystko wybaczyć, prawda też, że jest On wielce miłosierny. Ale prawdą jest również fakt, że Bóg się nie da z siebie naśmiewać (Gal. 6:7). Postawmy więc pytanie za apostołem Pawłem: Jaki stąd wniosek? Czy mamy dalej grzeszyć dlatego, że nie jesteśmy już poddani Prawu, lecz łasce? Żadną miarą! (Rzym. 6:15).

Łaska, którą otrzymaliśmy od Boga, okazana została w Chrystusie. Ta łaska nie jest pustym słowem, ale aktem poświęcenia Syna na rzecz ratowania nas, grzeszników. Faktycznie, niczym sobie na to nie zasłużyliśmy, jeśli jednak postanowiliśmy przyjąć tę łaskę, jesteśmy zobowiązani wobec Boga wiarą: Gdzież więc podstawa do chlubienia się? Została uchylona! Przez jakie prawo? Czy przez prawo uczynków? Nie, przez prawo wiary(Rzym. 3:27). Bezpośrednią odpowiedzią człowieka na dar łaski jest wiara w zbawienną krew Chrystusa. Ta wiara nas wypełnia i jest swoistym wyznacznikiem naszego duchowego stanu. Możemy mieć małą lub wielką wiarę, możemy też prosić Boga o wiarę. Wiara to nie tylko świadomość, że jest Bóg, który dał swego Syna, aby umarł za nas i zmartwychwstał. Wiara to także stan naszego serca, naszej bliskości z Bogiem, autentyczności naszych uczuć względem Niego, to poziom naszej wdzięczności. Wiara to my sami. I jacy jesteśmy, taka też jest nasza wiara.

W tym momencie, mówiąc o wierze, samoczynnie przechodzimy do zagadnienia uczynków. Należy podkreślić, że zaprzeczenie przez Apostoła wagi uczynków odnosi się tylko i wyłącznie do uczynków starotestamentowego Prawa przekazanego od Boga przez Mojżesza. Według Tory człowiek był weryfikowany nie na podstawie łaski, ale na podstawie przykazań i przepisów, których miał ściśle przestrzegać. Uchybienie choćby najmniejszemu było równoznaczne z unicestwieniem szansy na zbawienie. Wart odnotowania jest fakt, że ten sam Apostoł, który tyle mówi o bezużyteczności uczynków Zakonu, podkreślając tym samym moc łaski, równie silnie podkreśla ważność uczynków przez nas wykonywanych. Paradoks? Nie, tylko wybiórcze czytanie wersetów. Na samym początku tego artykułu zacytowałem wersety zapisane w Efez. 2:8-9. Przyznaję, zrobiłem to z premedytacją, aby teraz położyć na to nacisk. Większość pseudonauczycieli Bożej łaski dziwnym trafem zapomina o wersecie 10, który w kontekście brzmi tak: Łaską bowiem jesteście zbawieni przez wiarę. A to pochodzi nie od was, lecz jest darem Boga:nie z uczynków, aby się nikt nie chlubił. Jesteśmy bowiem Jego dziełem, stworzeni w Chrystusie Jezusie dla dobrych czynów, które Bóg z góry przygotował, abyśmy je pełnili(Efez. 2:8-10). Zaraz po stwierdzeniu, że nie z uczynków jesteśmy zbawieni, Paweł mówi o celu naszego życia w Chrystusie: spełnianiu dobrych uczynków. Jaki jest więc tok rozumowania Apostoła?

Niegdyś bowiem i my byliśmy nierozumni, oporni, błądzący, służyliśmy różnym żądzom i rozkoszom, żyjąc w złości i zawiści, godni obrzydzenia, pełni nienawiści jedni ku drugim. Gdy zaś ukazała się dobroć i miłość Zbawiciela, naszego Boga, do ludzi,nie ze względu na sprawiedliwe uczynki, jakie spełniliśmy, lecz z miłosierdzia swego zbawił nas przez obmycie odradzające i odnawiające w Duchu Świętym, którego wylał na nas obficie przez Jezusa Chrystusa, Zbawiciela naszego, abyśmy, usprawiedliwieni Jego łaską, stali się w nadziei dziedzicami życia wiecznego. Nauka ta zasługuje na wiarę, i chcę, abyś z całą stanowczością o tym mówił, że ci, którzy wierzą w Boga, mają się starać usilnie o pełnienie dobrych czynów. Jest to dobre i pożyteczne dla ludzi (Tyt. 3:3-8).

Nasze uczynki w żaden sposób nie wpłynęły na Bożą decyzję odnośnie udzielenia nam łaski. To nieistotne, czy przed swoim nawróceniem mordowaliśmy, okradaliśmy innych czy kopaliśmy studnie w Ugandzie. Nie ma to najmniejszego znaczenia. Bóg otworzył przed człowiekiem możliwość zbawienia bez względu na to, kim on był lub jest. Jednak łaska, jaką otrzymaliśmy, jest wezwaniem do życia w niej poprzez wiarę, wyrażoną nie tylko w słowie, ale przede wszystkim w czynie: Ukazała się bowiem łaska Boga, która niesie zbawienie wszystkim ludziom i poucza nas, abyśmy wyrzekłszy się bezbożności i żądz światowych, rozumnie i sprawiedliwie, i pobożnie żyli na tym świecie, oczekując błogosławionej nadziei i objawienia się chwały wielkiego Boga i Zbawiciela naszego, Jezusa Chrystusa,który wydał samego siebie za nas, aby odkupić nas od wszelkiej nieprawości i oczyścić sobie lud wybrany na własność, gorliwy w spełnianiu dobrych uczynków (Tyt. 2:11-14).

Możemy zatem rozwiać wszelkie wątpliwości odnośnie wersetu: Tak też i wiara, jeśli nie byłaby połączona z uczynkami, martwa jest sama w sobie (Jak. 2:17). Wiara w zbawczą moc krwi Chrystusa wyraża się nie w wołaniu „Panie, Panie”, ale w konkretnych uczynkach. W Zakonie Mojżeszowym uczynki były przyczyną, a skutkiem było zbawienie (lub jego brak). Obecnie uczynki są skutkiem, a przyczyną – nasza wiara, która stanowi wynik danej nam przez Boga łaski. Uczynki wypływają z naszej wiary, same w sobie natomiast nie mają mocy zbawczej. Są one wyrazem wiary, która – jak powiedzieliśmy wcześniej – jest czymś więcej niż tylko stanem świadomości.

Mając w pamięci ten pełniejszy obraz współzależności łaski, wiary i uczynków, nie znajdziemy już wersetów, które by się mogły wzajemnie wykluczać. Nie będziemy się dziwić, że apostołowie, mówiąc o łasce zbawienia, negują rolę uczynków, choć równocześnie podkreślają wagę ich spełniania. Tylko z pozoru wydaje się to skomplikowane.

Który odda każdemu według uczynków jego:tym, którzy przez wytrwałość w dobrych uczynkach szukają chwały, czci i nieśmiertelności – życie wieczne (Rzym. 2:6-7).

W naszych codziennych uczynkach możemy zobaczyć stan naszej wiary. Bóg nie obdarzył nas umiejętnością patrzenia w głąb ludzkich serc, ale dał możliwość obserwowania „owoców”, jakie ludzie wydają. To właśnie po „owocach” możemy rozeznać prawdziwych i fałszywych proroków, po „owocach” także możemy poznać samych siebie. Nie ma miejsca na wymówki: zapracowanie czy brak umiejętności. Bo jak mówi przysłowie: „Kto chce – szuka sposobu. Kto nie chce – szuka wymówki”. Stan swojego serca możemy więc określić poprzez analizę własnego życia, stopnia zaangażowania, myślenia o Bogu. Ile w naszym życiu jest nas samych, a ile Boga? Owoce naszego dnia codziennego powinny być odpowiedzią na to pytanie.

Wiara = przyczyna.

Uczynek = skutek.

Mała przyczyna = mały skutek.

(Opublikowane na ePatmos.pl)